เยือน“อุดรนาคินทร์ ผ้าย้อมดิน ถิ่นนาคา”กลุ่มทอผ้ามัดหมี่ย้อมคราม โดย ภูมิป้ญญา ท้องถิ่นอีสาน
“อุดรนาคินทร์ ผ้าย้อมดิน ถิ่นนาคา”กลุ่มทอผ้ามัดหมี่ย้อมครามสีธรรมชาติ สร้างความศักดิ์สิทธิ์นำเอาดินและดอกดาวเรืองมาทำสีย้อมผ้า เพื่อให้เป็นศิริมงคลให้กับตนเองและครอบครัว
วันนี้ (23 พฤษภาคม 2561) ดร.องอาจ วิเศษ ประธานเครือข่ายภูมิปัญญาชุมชนท้องถิ่นอีสาน ผศ.ดร.อฤเดช แพงอะมะ ผอ.สถาบันบัณฑิตวุฒิศาสตร์ และ ผศ.ดร.อานนท์ แสนน่าน ผอ.มหาวิชชาลัยภูมิปัญญาท้องถิ่นไทย ได้ลงพื้นที่เยี่ยมผู้ประกอบการ โดยมี นางลำไย บูชาศรีวงศ์ ประธานกลุ่มกลุ่มทอผ้ามัดหมี่ย้อมครามสีธรรมชาติ หมู่16 ต.บ้านดุง อ.บ้านดุง จ.อุดรธานี พร้อมคณะนำเยี่ยมชม สำหรับ “ผ้าอุดรนาคินทร์ ผ้าย้อมดิน ถิ่นนาคา” นวัตกรรมมาพัฒนาผลิตภัณฑ์ คือ การนำดินจากสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ของวังคำชะโนด ที่วัดศรีสุทโธ มาย้อมผ้าฝ้าย และผ้าไหม จากนั้นนำไปทอเป็นผืน กลายเป็น “ผ้าอุดรนาคินทร์ ผ้าย้อมดิน ถิ่นนาคา” แล้วแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ ทำให้เป็นทางเลือกสำหรับกลุ่มลูกค้าที่สนใจผลิตภัณฑ์ที่อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม และปราศจากสารเคมีโดยเฉพาะลูกค้าต่างประเทศ ซึ่งกลุ่มได้รับการสั่งจองผ้าพันคอย้อมดินเป็นจำนวนมาก และกลุ่มได้รับรางวัลชมเชยในการประกวดและเผยแพร่ ผลการดำเนินงานเครือข่ายองค์ความรู้ (Knowledge-Based OTOP : KBO) จังหวัดดีเด่น ประจำปี 2558
เดิมที่สมาชิกในกลุ่มมีอาชีพเกษตรกรมีรายได้ไม่มากนักหลังจากการเก็บเกี่ยวพืชผลทางการเกษตรเสร็จแล้วก็จะทำให้ตกงานไม่มีงานทำและไม่มีรายได้เสริมเพื่อมาเลี้ยงครอบครัวภายหลัง นางลำไย บูชาศรีวงศ์ ได้เล็งเห็นถึงความสำคัญของผ้าฝ้ายย้อมครามเพราะเป็นผลิตภัณฑ์สามารถผลิตขึ้นมาโดยใช้วัสดุที่มีอยู่ในท้องถิ่นจึงได้จัดหาสมาชิกรวมกัน จัดตั้งกลุ่มขึ้นมาเมื่อ พ.ศ. 2540 จนปัจจุบันมีสมาชิกเครือข่ายเกือบทุกหลังคาเรือนในหมู่บ้านและก็ได้ทำเป็นอาชีพเสริมหลังจากการทำไร่นาซึ่งเป็นอาชีพหลักจนมีรายได้ที่เพียงพอต่อการใช้จ่าย
นางลำไย บูชาศรีวงศ์ ประธานกลุ่มกลุ่มทอผ้ามัดหมี่ย้อมครามสีธรรมชาติ ได้เล่าให้ฟังว่า การทอผ้ามีมาตั้งแต่สมัยปู่ย่าตายเดิมที่นิยมทอเป็นผ้าพื้น ผ้าพื้นก็คือผ้าที่ไม่มีลวดลายจะทอเป็นผ้าพื้นสีขาว สีดำสีครามหรือสีน้ำเงิน ส่วนใหญ่การทอผ้าจะเป็นหน้าที่ของผู้หญิงซึ่งเปรียบเสมือนการแบ่งหน้าที่กันทำเป็นการแสดงออกถึงอุปนิสัยของผู้หญิงด้วยซึ่งต้องใช้ความละเอียด เพราะการทอผ้าเป็นงานศิลปะที่ต้องการความขยันความอดทน ความพยายาม และความละเอียดประณีตเป็นอย่างมาก รวมทั้งการทอผ้าเป็นการแสดงออกถึงความพร้อมของอวัยวะที่จะเริ่มต้นมีครอบครัวผ้าที่ทอจะนำมาใช้ในครอบครัวในชีวิตประจำวันตามโอกาสต่างๆ หรือใช้ในการแลกเปลี่ยนผลผลิตอื่นๆ
ประธานกลุ่มกลุ่มทอผ้ามัดหมี่ย้อมครามสีธรรมชาติ เล่าอีกว่า สิ่งทอหรือผ้าเป็นปัจจัยสำคัญขั้นพื้นฐานของการดำรงชีวิตมนุษย์โดยเฉพาะสังคมเกษตรกรรมเดิมที่สืบทอดกันมาทุกครัวเรือนจะมีการทอผ้าเพื่อใช้ในการนุ่งห่มใช้สอยกันภายในครัวเรือนและแลกเปลี่ยนกับสินค้าอื่น มีการถ่ายทอดและสั่งสมวิธีการทอผ้าให้แก่สมาชิกในครัวเรือนที่เป็นผู้หญิงแม่หรือยายจะเป็นผู้ทำหน้าที่อบรม สั่งสอนและถ่ายทอดวิธีการทอผ้าจากรุ่นหนึ่งไปสู่อีกรุ่นหนึ่งจึงเป็นเสมือนมรดกทางวัฒนธรรมที่มีการสืบทอดกันมาในประเทศไทยและปัจจุบันก็ได้มีการพัฒนาทางเทคโนโลยีสมัยใหม่เข้าช่วยในการทอผ้า หรือสิ่งทอต่างๆทำให้เกิดอุตสาหกรรมขึ้นสิ่งทอใหม่ๆขึ้นมาโดยนำวิธีการสมัยใหม่ก่อนมาปรับเปลี่ยนกลยุทธ์วิธีการทอจึงได้ผ้าออกมาอย่างรวดเร็วและสวยงามเหมือนกับการทอด้วยมือและได้ผลผลิตที่มากกว่าความต้องการของผู้บริโภคต่อแฟชั่นสิ่งทอแต่ละสังคมก็แตกต่างกันออกไปไม่ว่าจะเป็นฐานะทางการเงินเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม “สนใจสามารถติดต่อ กลุ่มทอผ้ามัดหมี่ย้อมครามสีธรรมชาติ” ประธานกลุ่มผู้ผลิต ผู้ประกอบการ นางลำไย บูชาศรีวงศ์ ที่อยู่ 273 หมู่16 – ถนนบ้านดุง-โพนพิสัย ตำบลบ้านดุง อำเภอบ้านดุง จังหวัดอุดรธานี 41190
โทร. 086 – 2222657
ข้อมูล/ภาพ
ดร.อานนท์ แสนน่าน
ทศพร ก้อนแก้ว รายงาน 
